![](/media/lib/527/n-la-mano-de-irulegi.juantxo-egana-b00cc60f35819d5dd53974e9be444b58.jpg)
Starożytny amulet pozwoli wyjaśnić jedną z największych zagadek lingwistyczych Europy?
16 listopada 2022, 11:00Ponad 2000 lat temu na drzwiach pewnego domostwa na północy Hiszpanii wisiał amulet w kształcie dłoni. W 2021 roku zabytek znaleźli archeolodzy pracujący na górze Irulegi w pobliżu Pampeluny. Specjaliści z Sociedad de Ciencias Aranzadi prowadzą tam wykopaliska przy ruinach średniowiecznego zamku i osady z epoki żelaza. Dłoń zabezpieczono i wysłano do konserwacji. Okazało się, że to nie zwykły amulet, a sensacyjne znalezisko, które może pomóc w rozwiązaniu jednej z największych zagadek lingwistycznych Europy – pochodzenia języka baskijskiego.
![autor: Vardion](/media/lib/3/1173263254_254189-cd6b5930630c78a9f42bffd0d189aab2.jpeg)
Brytyjczycy to krewni Basków
7 marca 2007, 10:21Brytyjscy genetycy odkryli, że Irlandczycy, Anglicy, Szkoci i Walijczycy mają jednego wspólnego przodka. To spore zaskoczenie, ponieważ do tej pory sądzono, iż Irlandczycy pochodzą od Celtów, a Anglicy to dziedzice Anglosasów. W swojej książce pt. Korzenie Brytyjczyków: genetyczna historia detektywistyczna Stephen Oppenheimer z Uniwersytetu w Oksfordzie przedstawia jednak zupełnie inną wersję wydarzeń.
![](/media/lib/176/n-imperiumromanumtrajan-39c5a1edad2ed54b8a887f18c06b0872.jpg)
Pierwszy dowód na obecność wojsk Juliusza Cezara na Wyspach Brytyjskich
30 listopada 2017, 07:42Archeolodzy z University of Leicester zdobyli pierwsze dowody na obecność wojsk Juliusza Cezara na Wyspach Brytyjskich. Juliusz Cezar był pierwszym władcą Rzymu, który przekroczył Kanał La Manche. Dokonał tego w czasie wojen galijskich.
![](/media/lib/113/n-orka-4bb8f74850c0195bc44067126d5283ef.jpg)
Koło Kamczatki żyje pierwsza znana dorosła biała orka
24 kwietnia 2012, 10:53Na wschód od Półwyspu Kamczatki naukowcy zauważyli pierwszą żyjącą na wolności dorosłą białą orkę. Samiec, ochrzczony Iceberg, wydawał się zdrowy.
![](/media/lib/410/n-biegunpd-9a0cd88870cea3ae00adbef7a2c7446d.jpg)
Biegun Południowy ociepla się bardzo szybko. To naturalny mechanizm wzmocniony przez człowieka
3 lipca 2020, 09:29Od ostatnich 30 lat Biegun Południowy ociepla się ponadtrzykrotnie szybciej niż średnia globalna, wynika z badań przeprowadzonych przez profesora Ryana Fogta i Kyle'a Clema z Ohio State University. Naukowcy informują, że ocieplanie to jest głównie powodowane przez naturalną zmienność klimatu i dodatkowo wzmacniane przez emisję gazów cieplarnianych.
![](/media/lib/227/n-zeby-0a228583e5b5eedefd99bb33cc10c8eb.jpg)
Znamy pierwszy neolityczny genom Śródziemiomorza
8 września 2015, 11:49Naukowcy z Hiszpanii i Danii zsekwencjonowali kompletny genom neolitycznego iberyjskiego rolnika. To jednocześnie pierwszy tak stary genom zsekwencjonowany w całym basenie Morza Śródziemnego
![](/media/lib/527/n-la-mano-de-irulegi.juantxo-egana-b00cc60f35819d5dd53974e9be444b58.jpg)
Odczytano kolejne wyrazy z dłoni z Irulegi. Coraz więcej wiemy o starożytnym amulecie
5 marca 2024, 11:52Gdy w 2021 roku archeolodzy znaleźli na północy Hiszpanii wykonaną z brązu dłoń, która 2000 lat wcześniej prawdopodobnie wisiała na drzwiach jednego z domostw, nie zdawali sobie sprawy, że mają w ręku sensacyjne znalezisko. Dopiero rok później, podczas konserwacji zabytku, okazało się, że widnieje na niej napis, który może pomóc w rozwiązaniu jednej z największych zagadek lingwistycznych Europy – pochodzenia języka baskijskiego
![Świątynia Wojowników w Chichén Itzá© Keith Pomakis, Creative Commons](/media/lib/11/1183898161_208909-460d7d1fcc5e204eaf25b234374d9a6f.jpeg)
Nowe 7 cudów
8 lipca 2007, 12:31Organizacja New7Wonders zakończyła podliczanie wyników i zaanonsowała powstanie nowej listy 7 cudów świata. W głosowaniu za pośrednictwem Internetu, SMS-ów i telefonii stacjonarnej wzięło udział aż 100 mln osób.
![](/media/lib/118/n-ewolucja-973230d448559ce79d0e83de1457d86c.jpg)
Trzeba przesunąć datę wyjścia Homo sapiens z Afryki?
29 stycznia 2018, 11:05Spośród wszystkich gatunków rodzaju Homo jedynie H. sapiens przetrwał, skolonizował świat i odniósł sukces. W najnowszym numerze Science ukazał się artykuł, którego autorzy twierdzą, że znalezione w jednej z izraelskich jaskiń szczątki wskazują, iż nasi przodkowie opuścili Afrykę dziesiątki tysięcy lat wcześniej, niż sądzono
![DNA](/media/lib/110/n-dna_double_helix_by_nhgri-9932bc5ff999a05240fe4241ac9252a8.jpg)
Śródziemnomorski rolnik w Skandynawii
27 kwietnia 2012, 17:56Analiza DNA kości neolitycznych mieszkańców Skandynawii przyniosła zaskakujące rezultaty. Genom jednej z kobiet - oznaczonej jako Gök4 - którą pochowano przed 5000 laty na terenie dzisiejszej parafii Gökhem jest najbardziej podobny do DNA dzisiejszych mieszkańców... Cypru i Sardynii